آزمایشگاه دنا آزمایشگاه لوگو آزمایشگاه دنا آزمایشگاه

واكسن آنفلونزا بزنيم يا نزنيم؟

سال گذشته بیماری آنفلوانزا در کشور با مرگ و میر همراه بود و در کرمان، سیستان و بلوچستان، آبادان، کرج و لرستان بیشتر قربانی گرفت و در مجموع بیش از 40 نفر در کشور بر اثر بیماری آنفلوانزا جان خود را از دست دادند. البته بلافاصله بعد از نگرانی‌هایی که به‌دلیل شیوع بیماری آنفلوانزا و مرگ و میر ناشی از آن مطرح شد، وزارت بهداشت اعلام کرد بیماران فوت‌شده دارای بیماری زمینه‌ای بودند و جای نگرانی وجود ندارد. هر سال با شروع فصل سرما موارد ابتلا به بیماری آنفلوانزا افزایش می‌یابد و چند سالی است واکسن آنفلوانزا وارد کشور می‌شود و بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند در آغاز فصل سرما برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفلوانزا حتما واکسن بزنند اما شایعات و حاشیه‌هایی پیرامون واکسن آنفلوانزا وجود داشته و مردم را در این زمینه سردرگم می‌کند. 
حال سوال مهم اینجاست که آیا همه افراد می‌توانند برای پیشگیری از آنفلوانزا واکسن بزنند یا فقط گروه‌های خاص و مهم‌تر اینکه این واکسن‌ها چقدر می‌تواند از ابتلا به آنفلوانزا پیشگیری کند؟
سال گذشته با وجود رسانه‌ای شدن و نگرانی‌هایی که در مورد بیماری آنفلوانزا ایجاد شد، همه به این فکر افتادند که با تزریق واکس آنفلوانزا خود را در برابر این بیماری مصون کنند. 
وزیر بهداشت در این زمینه گفته بود تزریق واکسن آنفلوانزا برای همه ضروری نیست، به جز افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند. البته دکتر ‌هاشمی این را هم گفته بود که با ایجاد موج رسانه‌ای عده‌ای به دنبال فروش واکسن‌های آنفلوانزا هستند که در انبارهایشان خاک می‌خورد. امسال نیز این شایعه مطرح است. 
هفته گذشته وزیر بهداشت در حاشیه اجلاس مشورتی با صندوق جهانی مقابله با ایدز، سل و مالاریا در پاسخ به شایعه ماندن واکسن‌های آنفلوانزا در انبارهای وزارت بهداشت گفت: «اولین بار است که می‌شنوم بگویند واکسن در انبارها مانده است. اگر به مردم نگوییم واکسن تزریق کنند به بیماری مبتلا می‌شوند و اگر بگوییم واکسن بزنند، عده‌ای این حرف‌ها را می‌زنند. البته بیشترین تلاش ما در زمینه آنفلوانزا این بود که این واکسن به موقع وارد کشور شود. ما فراموش نکردیم چند سال پیش واکسن آنفلوانزا در زمستان و زمانی که موثر نبود، به کشور می‌رسید اما امسال این واکسن را تیر ماه توزیع کردند و نمی‌دانم تاکنون چقدر از آن باقی‌ مانده است. در عین حال فکر می‌کنم که شان ما بالاتر از این است که بخواهیم به خاطر واکسنی که در انبار مانده به مردم بگوییم که واکسن تزریق کنند. این شایعات در حالی است که باید توجه کرد واکسن همواره کنترل می‌شود چراکه محل خرید و توزیع آن بسیار مهم است و سازمان غذا و دارو و معاونت بهداشتی وزارت بهداشت نیز نظارت لازم روی واکسن‌ها دارد.»
دکتر ‌هاشمی در زمینه سلامت واکسن آنفلوانزا نیز با بیان اینکه مردم نیز همان واکسنی که همگان از جمله خود من تزریق کردم، استفاده می‌کنند، توضیح داد: «خود من امسال با وجود تزریق واکسن آنفلوانزا به‌دلیل سفرهای متعدد مبتلا شدم، اما دوره و شدت آن با سال‌های قبل قابل‌مقایسه نبود و بسیار کمتر بود. بنابراین تزریق واکسن حتما موثر است و همه هم یک نوع واکسن را تزریق می‌کنند که از 2 یا 3 کشور وارد می‌شود.»
وزیر بهداشت ابراز امیدواری کرد طی 2 یا 3 سال آینده بتوانیم واکسن آنفلوانزا را در کشور خودمان تولید کنیم، چرا که ما واقعا نگران سلامت مردم هستیم.
آیا فقط افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، باید واکسن آنفلوانزا بزنند یا برای بقیه افراد نیز لازم است؟ دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «سلامت» در پاسخ به این سوال با ابراز نگرانی از شایعاتی که در مورد واکسن آنفلوانزا مطرح است، گفت: «نباید بدون دلیل حرفی بزنیم که سلامت مردم را به خطر بیندازد زیرا علم ثابت کرده اگر برخی افراد دچار انواع شدید آنفلوانزا ‌شوند، حداقلش این است که باید بستری شوند و عده‌ای در آی‌سی‌یو نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.» 
وی با بیان اینکه، سالانه 500 هزار نفر بر اثر ابتلا به آنفلوانزا و عوارض ناشی از آن جان خود را در دنیا از دست می‌دهند، تاکید کرد: «علم ثابت کرده این واکسن علیه آنفلوانزا موثر است، بنابراین، افراد بالای 65 سال، افرادی که بیماری قلبی و ریوی مزمن دارند، بیمارانی که دیابت کنترل‌نشده دارند، بیماران مبتلا به سرطانی که شیمی‌درمانی و رادیوتراپی می‌شوند، افرادی که نارسایی کلیه و کبد دارند، همچنین افرادی که سیستم دفاعی آنها آسیب‌ دیده یا داروهایی مصرف می‌کنند که سیستم ایمنی آنها را تضعیف کرده و خانم‌های باردار لازم است واکسن آنفلوانزا بزنند.» 
وی در پاسخ به این سوال «سلامت» که تزریق واکسن آنفلوانزا در افراد سالم ضرورتی دارد یا نه، توضیح داد: «واکسن آنفلوانزا برای افراد سالم همانند افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند، ضرورتی ندارد و در مورد بچه‌ها نیز حتما لازم است والدین با پزشک کودکان مشورت کنند.» به گفته این مقام مسوول، هر واکسنی که سازمان غذا و دارو تایید کرده و در کشور موجود است، سالم است ولی باید حتما واکسن را اول فصل سرما بزنند زیرا این واکسن حداکثر تا 1 سال مصونیت می‌دهد.
امیر محی الدین
شناسايي 60 بيماري با يك قطره خون
چهره بیماری‌ها در دنیا در حال تغییر است و این قضیه در مورد همه گروه‌های سنی از کودک گرفته تا میانسال و سالمند صدق می‌کند. مرگ‌ومیر کودکان به‌ویژه کودکان زیر 5 سال در سال‌های اخیر کاهش چشمگیری داشته و حتی سازمان بهداشت جهانی، ایران را یکی از کشورهای موفق در زمینه کاهش مرگ‌ومیر کودکان معرفی کرده است. در آستانه برگزاری بیست و هشتمین کنگره بین‌المللی بیماری‌های کودکان، چهاردهمین همایش ملی پرستاری و اولین همایش بین‌المللی پرستاری کودکان، مسوولان برگزاری این همایش‌ها نسبت به شیوع چاقی و بیماری‌های کودکان هشدار دادند. موضوع مهمی که در نشست خبری این کنگره مطرح شد، شناسایی 50 تا 60 بیماری متابولیک در کودکان به وسیله طرح غربالگری نوزادان از طریق یک قطره خون بود که اتفاق بزرگی خواهد بود.
مهدیه آقازمانی
در 40-30 سال گذشته، بیشتر مرگ‌ومیر کودکان به علت بیماری‌های واگیر یا اسهال و استفراغ بود اما در حال حاضر چهره بیماری‌ها تغییر کرده و چالش اصلی ما در مورد بیماری‌های کودکان، بیماری‌های متابولیک است. این بیماری‌ها به این دلیل اهمیت دارند که اگر دیر تشخیص داده ‌شوند، ضایعات عصبی ایجاد می‌کنند و می‌تواند مشکل‌آفرین شود. به همین ‌علت ما در حال راه‌اندازی مرکز متابولیک ایران هستیم و در این مرکز بنا داریم به صورت پایلوت نوزادان را غربالگری کنیم. این اقدام بعد از برگزاری کنگره آغاز می‌شود و امیدواریم بتوانیم به‌تدریج آن را کشوری کنیم. در حال حاضر در کشور فقط چند بیماری در نوزادان غربالگری می‌شود؛ بیماری‌های تیرویید و بیماری PKU. اما در مرکز طبی کودکان بنا داریم بیش از 50 بیماری متابولیک را غربالگری کنیم.
غربالگری جدید به این صورت خواهد بود که با یک قطره خون نوزاد به کمک یک دستگاه در عرض 2دقیقه می‌توانیم وضعیت نوزاد را بررسی و 60 بیماری را تشخیص بدهیم؛ بیماری‌هایی مانند حساسیت‌های پوستی و غذایی، گالاکتوزمی، فنیل کتونوری و... 
البته می‌توان این تست را برای کودکان بزرگ‌تر هم انجام داد، اما مهم این است که قبل از اینکه بیماری‌شان علامت‌دار شود و ضایعه دهد، بتوان از بروز آن پیشگیری کنیم.
برای کشوری شدن این برنامه، یا دولت باید هزینه‌ها را تقبل کند یا این کار را با مشارکت بیمه‌ها و مردم انجام دهیم. در عین حال باید توجه کرد این هزینه‌ها از نظر اقتصادی مقرون به‌صرفه است چراکه بعدها هزینه‌های درمان بیماری‌ها تا حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. هر غربالگری 150 هزار تومان در بخش دولتی هزینه دارد و در پایلوت برنامه قرار است خود وزارت بهداشت موارد را به ما معرفی ‌کند و ما آنها را غربالگری کنیم و بعد از آن نتایج بررسی شوند.
ظرفیت بیمارستان مرکز طبی محدود است 
یکی از مشکلات دیگری که بهتر است در مورد آن صحبت کنیم، این است که بیمارستان مرکز طبی کودکان به‌عنوان قطب علمی بیماری‌های کودکان است ولی ظرفیت محدود پذیرش دارد زیرا بیمار از بیمارستان‌های دیگر هم به اینجا ارجاع می‌شود. مطمئنا در سال آینده با توجه به حجم بیماران مشکلات‌مان بیشتر می‌شود. در حال حاضر بیمارانی که باید در بخش‌های ویژه بستری شوند به‌دلیل کمبود جا در بخش‌های عمومی خدمت دریافت می‌کنند، بنابراین باید یک مرکز سطح4 ایجاد کنیم تا بتوانیم پاسخگوی بیماران باشیم. در حال حاضر مرکز طبی کودکان با این ظرفیت، مشکلات زیادی دارد چرا که اکنون همه ظرفیت‌های مرکز پر است و افراد به صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند و امکاناتی هم که به مرکز داده می‌شود با مراکز با سطوح دیگر یکسان است. به‌عنوان مثال ویزیتی که در مرکز طبی کودکان دریافت می‌شود، همان مقداری است که در مرکز سطح1 در شهرستان‌ها پرداخت می‌‌شود.
چاقی؛ مهم‌ترین بیماری کودکان 
شایع‌ترین بیماری و نگران‌کننده‌ترین مشکلی که کودکان با آن مواجه هستند، چاقی و اضافه‌وزن است که علت آن پرخوری، کم‌تحرکی و باورهای نادرستی است که والدین نسبت به تغذیه بچه‌ها دارند. متاسفانه خانواده‌ها فکر می‌کنند هر چه کودکان بیشتر بخورند، سالم‌ترند. در عین حال تغذیه نامناسبی در مدارس وجود دارد و چنین مواردی این معضل را ایجاد کرده است. ما هر سال در کنگره به بحث چاقی کودکان می‌پردازیم، اما واکنشی دریافت نمی‌کنیم. این در حالی است که این موضوع به‌تدریج به معضل بزرگی تبدیل می‌شود چرا که چاقی مادر همه بیماری‌هاست.
یکی دیگر از مشکلاتی که در کودکان دیده می‌شود، بیماری‌های ژنتیکی و متابولیکی است که با تشخیص زودهنگام آنها و پیشگیری از تولد این کودکان می‌توانیم میزان آنها را کاهش دهیم. باید توجه کرد برخی از این بیماری‌ها اصلا درمان‌پذیر نیستند و باید از تولد چنین کودکانی پیشگیری شود و این کار در تمام دنیا انجام می‌شود.
دکتر علی ربانی
فوق‌تخصص غدد اطفال، دبیر علمی کنگره بیماری‌های کودکان و رئیس مرکز رشد کودکان
برگرفته از هفته نامه سلامت