سنگ كيسه صفرا
برداشتن کیسه‌صفرا در اغلب موارد هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و بیمار طی چند روز بعد از جراحی به زندگی عادی برمی‌گردد. بعد از برداشتن کیسه‌صفرا، مجرای مشترک کبدی هنوز پابرجاست و ترشحات از آن عبور می‌کنند. کیسه‌صفرا درواقع فقط یک محل برای ذخیره این ترشحات است و حجم ورود ترشحات را کنترل می‌کند
شنبه هفدهم مهرماه بود که از جراحی حمید فرخ‌نژاد، بازیگر، فیلمنامه‌نویس و کارگردان سینما و تلویزیون باخبر شدیم. این بازیگر 47 ساله که آخرین بازی‌اش را در فیلم «گشت ارشاد ۲» به نمایش گذاشته، اخیرا از ناحیه دستگاه گوارش احساس ناراحتی می‌کرد. به همین دلیل به پزشک مراجعه می‌کند و متوجه وجود سنگ در کیسه‌صفرای خود می‌شود. از آنجا که این سنگ عارضه‌دار شده بود، پزشکان جراحی را برایش تجویز کردند. او هم‌اکنون از بیمارستان مرخص شده و برای ایفای نقش در فیلم جدید مصطفی احمدی آماده می‌شود. بیماری این بازیگر خوب و توانمند کشورمان بهانه‌ای شد تا موضوع «درمانگاه» این هفته را به سنگ کیسه‌صفرا، عوامل، علائم و راه‌های درمان آن اختصاص دهیم. در «درمانگاه» این هفته با دکتر امید قاروی آهنگر، متخصص بیماری‌های داخلی، گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
: کیسه‌صفرا در کجای بدن قرار دارد و چه وظیفه‌ای ایفا می‌کند؟
کیسه‌صفرا یکی از ارگان‌های بدن است که وظیفه نگهداری از مایع صفرا را برعهده دارد. حجم این کیسه در حالت پر به حدود
30 سی‌سی می‌رسد. این ارگان زیر کبد در سمت راست بالای شکم قرار دارد و در صورت بزرگ شدن بر اثر بیماری می‌توان آن را در چند سانتی‌متری زیر دنده‌های سمت راست لمس کرد. حدود 80 درصد از محتویات مایع کیسه‌صفرا را اسید صفرا تشکیل می‌دهد که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. نزدیک به
20 درصد آن را نیز فسفولیپیدها و کلسترول‌ها تشکیل میدهند. هنگام غذا خوردن به‌خصوص غذاهای چرب، محتویات کیسه‌صفرا از طریق لوله‌ای به نام مجرای مشترک کبدی به دوازدهه یا قسمت ابتدایی روده باریک وارد می‌شود، اما در مواقع ناشتایی، دریچه یا اسفنکتری که در این مجرا وجود دارد، بسته باقی می‌ماند و اجازه نمی‌دهد ترشحات کیسه‌صفرا وارد روده شود. کیسه‌صفرا در طول روز نزدیک به 500 تا 600 سی‌سی مایع به روده باریک وارد می‌کند که البته قسمت اعظم این مایع دوباره از انتهای روده باریک جذب می‌شود و به کیسه‌صفرا برمی‌گردد تا دوباره وارد چرخه ترشح شود.
: شیوع سنگ کیسه‌صفرا در کشور ما چقدر است؟
شیوع سنگ کیسه‌صفرا در خانم‌ها تقریبا 2 برابر آقایان است. آمارها در آمریکا نشان می‌دهد به‌طور متوسط حدود 8 درصد از آقایان و 16 درصد از خانم‌ها دچار سنگ کیسه‌صفرا هستند. در ایران آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما به نظر می‌رسد آمارها مشابه آمریکا باشد.
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند به‌طور متوسط 15-10 درصد از افراد بالای 50 سال در ایران سنگ کیسه‌صفرا دارند. البته همه افرادی که سنگ کیسه‌صفرا دارند لزوما دچار علامت نمی‌شوند. به عبارت دیگر، وجود سنگ در کیسه‌صفرا به نوبه خود بیماری محسوب نمی‌شود و همیشه به درمان نیاز ندارد.
: این سنگ‌ها به چه علت و چگونه ایجاد می‌شوند؟
کیسه‌صفرا به دلیل نوع عملکردی که دارد، ممکن است دچار بعضی بیماری‌ها از جمله عفونت، سنگ و... شود. شایع‌ترین اختلال در کیسه‌صفرا، ایجاد سنگ است. این سنگ‌ها را می‌توان به 2 گروه تقسیم کرد؛ سنگ‌های کلسترولی که محتوای چربی دارند و سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار. حدود 90 درصد از سنگ‌های کیسه‌صفرا از نوع کلسترولی هستند و از دانه‌های چربی تشکیل می‌شوند، اما سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار نادر هستند و فقط 10 درصد از موارد سنگ را شامل می‌شوند.
: عوامل بروز سنگ‌های رنگدانه‌دار چیست؟
سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار از جمله سنگ‌های نادر کیسه‌صفرا هستند که به 2 نوع قهوه‌ای و سیاه تقسیم می‌شوند. این سنگ‌ها اغلب در زمینه بیماری‌های مادرزادی مثل انواع اختلالات خونی، انواع تالاسمی‌ها، کم‌خونی‌همولیتیک، بیماری سیستیک فیبروزیس، بعضی از اختلالات کبدی، بعضی از عفونت‌ها و... ایجاد می‌شوند. تنگی مجرای کیسه‌صفرا نیز می‌تواند باعث ایجاد عفونت و سنگ‌های پیگمانته شود. درواقع بعضی از باکتری‌هایی که بر اثر عفونت در مجرا رشد می‌کنند با مصرف و تجزیه محتویات کیسه‌صفرا باعث ایجاد سنگ می‌شوند. سنگ‌های پیگمانته برخلاف سنگ‌های کلسترولی که شفاف هستند، رنگ قهوه‌ای یا مشکی دارند. این سنگ‌ها خودشان بیماری محسوب نمی‌شوند بلکه می‌توانند به‌عنوان یک عارضه به دنبال یک بیماری ایجاد شوند.
: سنگ کیسه‌صفرا چه علائمی دارد؟
سنگ‌های کیسه‌صفرا ممکن است به صورت سنگریزه یا سنگ‌هایی در اندازه چند میلی‌متر تا حتی بالای 5 سانتی‌متر باشند. بعضی از سنگ‌ها کاملا بی‌علامت هستند و به درمان نیاز ندارند اما گاهی سنگ‌ها در مجرا یا دهانه کیسه‌صفرا گیر می‌کنند و علامت‌دار می‌شوند. دردهای ناشی از اختلالات کیسه‌صفرا، به‌خصوص سنگ، به صورت حاد شروع می‌شوند. معمولا فرد بعد از خوردن غذاهای چرب یا بعد از روزه‌داری دچار درد می‌شود. همچنین دردها اغلب شبانه هستند و 2 تا 3 ساعت بعد از دراز کشیدن آغاز می‌شوند. برای مثال ممکن است فرد ساعت 10 شب به رختخواب رفته باشد و ناگهان
2 ساعت بعد با دردی شدید در سمت راست بالای شکم و زیر دنده‌ها از خواب بیدار شود. درد ممکن است به شانه راست یا ناحیه بین 2 کتف نیز انتشار پیدا کند. علاوه بر این، احتمال دارد با تهوع و استفراغ همراه شود.
درد کیسه‌صفرا که به آن کولیک صفراوی یا
درد صفراوی گفته می‌شود، معمولا 30 دقیقه تا 5 ساعت طول می‌کشد. این درد به قدری است که فرد را مجبور می‌کند به بیمارستان مراجعه کند. وجود علائمی مانند تب، زردی، کم‌خونی، خونریزی، پررنگ شدن ادرار، بی‌رنگی مدفوع و... نیز می‌تواند خبر از عارضه‌دار شدن سنگ کیسه‌صفرا یا وجود بیماری‌های دیگر بدهد.
: آیا احساس نفخ یا پری سر دل پس از غذا خوردن هم می‌تواند نشانه اختلال و سنگ در کیسه‌صفرا باشد؟
احساس پری سر دل، نفخ، آروغ زدن، باد شکم و... را نباید با علائم سنگ‌های صفراوی اشتباه گرفت. حتی اگر فرد این علائم را داشته باشد و در سونوگرافی از کیسه‌صفرایش سنگ یا سنگریزه پیدا شود، نمی‌توان گفت کولیک صفراوی دارد. دردهای صفراوی ناگهانی هستند و معمولا بعد از خوردن غذای چرب یا روزه‌داری ایجاد می‌شوند. این درد حتما بین 30 دقیقه تا 5 ساعت به‌طور شدید و مداوم باقی می‌ماند.
: کدام یک از سنگ‌های کیسه‌صفرا نیاز به جراحی پیدا می‌کنند؟
اگر درد ناشی از سنگ کیسه‌صفرا بیش از 5ساعت طول بکشد یا همراه با تب باشد باید به عارضه‌دار شدن سنگ شک کرد. گاهی سنگ‌ها در محلی که گیر می‌کنند باعث ایجاد عفونت می‌شوند. این عفونت که «کوله سیستیت» نام دارد از اورژانس‌های پزشکی است و باید ظرف 72 ساعت تحت‌عمل جراحی قرار بگیرد. گاهی نیز سنگ در مجرا گیر می‌کند و باعث عفونت مجاری می‌شود که این مورد نیز اورژانس است و باید ظرف 72-48 ساعت جراحی شود، اما اگر عارضه ایجاد نشود، درد بعد از چند ساعت خود به خود تمام خواهد شد، حتی اگر درمانی انجام نگیرد. در این وضعیت ممکن است درد در روزها، هفته‌ها یا ماه‌های بعد تکرار شود و نیاز به درمان پیدا کند. به‌طور کلی، اگر درد طوری باشد که زندگی را مختل کند، فرد باید تحت‌جراحی قرار بگیرد. در این جراحی معمولا کیسه‌صفرا را به روش لاپاروسکوپی یا روش‌های باز از بدن خارج می‌کنند.
: برداشتن کیسه‌صفرا مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند؟
برداشتن کیسه‌صفرا در اغلب موارد هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و بیمار طی چند روز بعد از جراحی به زندگی عادی برمی‌گردد. بعد از برداشتن کیسه‌صفرا، مجرای مشترک کبدی هنوز پابرجاست و ترشحات از آن عبور می‌کنند. کیسه‌صفرا درواقع فقط یک محل برای ذخیره این ترشحات است و حجم ورود ترشحات را کنترل می‌کند. پس از برداشتن کیسه‌صفرا عمدتا علائم و دردهای بیمار برطرف می‌شوند، اما در صورت بازگشت علائم، به احتمال زیاد کیسه‌صفرا از ابتدا علت این دردها نبوده است. برای مثال ممکن است فرد مشکل معده یا اختلال در دریچه مجرای مشترک کبد یا روده تحریک‌پذیر داشته باشد و در سونوگرافی به‌طور اتفاقی سنگ کیسه‌صفرا پیدا کند. در این صورت اگر درد به اشتباه به سنگ نسبت داده شود، بعد از برداشتن کیسه‌صفرا هم علائم بیمار برطرف نمی‌شود، اما درکل، خارج کردن کیسه‌صفرا عوارضی برای فرد ندارد. فقط ممکن است بعد از خوردن غذاهای خیلی چرب دچار مقداری نفخ و احساس پری سر دل شود زیرا کیسه‌صفرا به هضم غذاهای چرب کمک می‌کند.
8 عامل موثر بر سنگ‌های کلسترولی
1. مصرف غذاهای چرب: در روز حدود 500 تا 600 سی‌سی مایع از کیسه‌صفرا ترشح می‌شود که نزدیک به 20 درصد از آن را فسفولیپیدها و کلسترول‌ها تشکیل میدهند. میزان کلسترول در این مایع تقریبا 4 درصد است. حال اگر فرد غذای خیلی چربی مصرف کند، محتوای کلسترول در ترشحات کیسه‌صفرا از 4 درصد بیشتر می‌شود و این موضوع فرد را مستعد تشکیل سنگ می‌کند.
2. سن: این سنگ‌ها در افراد بالای 50 سال شایع‌تر هستند و در جوانان کمتر دیده می‌شوند.
3. اختلالات دریچه مجرای مشترک کبدی: اگر این دریچه به هر دلیل طولانی‌مدت بسته بماند، ترشحات پشت آن جمع می‌شوند و شرایط را مستعد تشکیل سنگ می‌کنند. روزه‌داری و گرسنگی‌های طولانی‌مدت از جمله عواملی هستند که می‌توانند این خطر را تشدید کنند زیرا وقتی فرد غذا نمی‌خورد، مجرای مشترک کبدی مایع کیسه‌صفرا را به روده نمی‌ریزد و دریچه آننآن برای مدت طولانی بسته می‌ماند.
4. چاقی: افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر دچار سنگ کیسه‌صفرا می‌شوند.
5. کاهش وزن شدید: رژیم‌های لاغری شدید و بی‌رویه (بیش از 5/2-2 کیلوگرم کاهش وزن در هفته) فرد را مستعد ایجاد سنگ کیسه‌صفرا می‌کند.
6. بارداری: احتمال بروز سنگ کیسه‌صفرا در دوران بارداری بالاتر می‌رود.
7. استفاده از قرص‌های ضدبارداری: از آنجا که این قرص‌ها حرکات عضلات دیواره مجرای مشترک کبدی را کند می‌کنند باعث ماندگاری طولانی‌تر ترشحات کیسه‌صفرا در مجرا می‌شوند. درنتیجه شرایط را برای ایجاد سنگ فراهم می‌کنند.
8. داروها: مصرف بعضی از داروها مثل فنوفیبرات‌ها که برای کاهش تری‌گلیسرید تجویز می‌شوند هم می‌تواند خطر بروز سنگ صفراوی را افزایش دهد.
ستاره محمد
شنبه هفدهم مهرماه بود که از جراحی حمید فرخ‌نژاد، بازیگر، فیلمنامه‌نویس و کارگردان سینما و تلویزیون باخبر شدیم. این بازیگر 47 ساله که آخرین بازی‌اش را در فیلم «گشت ارشاد ۲» به نمایش گذاشته، اخیرا از ناحیه دستگاه گوارش احساس ناراحتی می‌کرد. به همین دلیل به پزشک مراجعه می‌کند و متوجه وجود سنگ در کیسه‌صفرای خود می‌شود. از آنجا که این سنگ عارضه‌دار شده بود، پزشکان جراحی را برایش تجویز کردند. او هم‌اکنون از بیمارستان مرخص شده و برای ایفای نقش در فیلم جدید مصطفی احمدی آماده می‌شود. بیماری این بازیگر خوب و توانمند کشورمان بهانه‌ای شد تا موضوع «درمانگاه» این هفته را به سنگ کیسه‌صفرا، عوامل، علائم و راه‌های درمان آن اختصاص دهیم. در «درمانگاه» این هفته با دکتر امید قاروی آهنگر، متخصص بیماری‌های داخلی، گفت‌وگو کرده‌ایم. با ما همراه شوید.
: کیسه‌صفرا در کجای بدن قرار دارد و چه وظیفه‌ای ایفا می‌کند؟
کیسه‌صفرا یکی از ارگان‌های بدن است که وظیفه نگهداری از مایع صفرا را برعهده دارد. حجم این کیسه در حالت پر به حدود
30 سی‌سی می‌رسد. این ارگان زیر کبد در سمت راست بالای شکم قرار دارد و در صورت بزرگ شدن بر اثر بیماری می‌توان آن را در چند سانتی‌متری زیر دنده‌های سمت راست لمس کرد. حدود 80 درصد از محتویات مایع کیسه‌صفرا را اسید صفرا تشکیل می‌دهد که به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. نزدیک به
20 درصد آن را نیز فسفولیپیدها و کلسترول‌ها تشکیل میدهند. هنگام غذا خوردن به‌خصوص غذاهای چرب، محتویات کیسه‌صفرا از طریق لوله‌ای به نام مجرای مشترک کبدی به دوازدهه یا قسمت ابتدایی روده باریک وارد می‌شود، اما در مواقع ناشتایی، دریچه یا اسفنکتری که در این مجرا وجود دارد، بسته باقی می‌ماند و اجازه نمی‌دهد ترشحات کیسه‌صفرا وارد روده شود. کیسه‌صفرا در طول روز نزدیک به 500 تا 600 سی‌سی مایع به روده باریک وارد می‌کند که البته قسمت اعظم این مایع دوباره از انتهای روده باریک جذب می‌شود و به کیسه‌صفرا برمی‌گردد تا دوباره وارد چرخه ترشح شود.
: شیوع سنگ کیسه‌صفرا در کشور ما چقدر است؟
شیوع سنگ کیسه‌صفرا در خانم‌ها تقریبا 2 برابر آقایان است. آمارها در آمریکا نشان می‌دهد به‌طور متوسط حدود 8 درصد از آقایان و 16 درصد از خانم‌ها دچار سنگ کیسه‌صفرا هستند. در ایران آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما به نظر می‌رسد آمارها مشابه آمریکا باشد.
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند به‌طور متوسط 15-10 درصد از افراد بالای 50 سال در ایران سنگ کیسه‌صفرا دارند. البته همه افرادی که سنگ کیسه‌صفرا دارند لزوما دچار علامت نمی‌شوند. به عبارت دیگر، وجود سنگ در کیسه‌صفرا به نوبه خود بیماری محسوب نمی‌شود و همیشه به درمان نیاز ندارد.
: این سنگ‌ها به چه علت و چگونه ایجاد می‌شوند؟
کیسه‌صفرا به دلیل نوع عملکردی که دارد، ممکن است دچار بعضی بیماری‌ها از جمله عفونت، سنگ و... شود. شایع‌ترین اختلال در کیسه‌صفرا، ایجاد سنگ است. این سنگ‌ها را می‌توان به 2 گروه تقسیم کرد؛ سنگ‌های کلسترولی که محتوای چربی دارند و سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار. حدود 90 درصد از سنگ‌های کیسه‌صفرا از نوع کلسترولی هستند و از دانه‌های چربی تشکیل می‌شوند، اما سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار نادر هستند و فقط 10 درصد از موارد سنگ را شامل می‌شوند.
: عوامل بروز سنگ‌های رنگدانه‌دار چیست؟
سنگ‌های پیگمانته یا رنگدانه‌دار از جمله سنگ‌های نادر کیسه‌صفرا هستند که به 2 نوع قهوه‌ای و سیاه تقسیم می‌شوند. این سنگ‌ها اغلب در زمینه بیماری‌های مادرزادی مثل انواع اختلالات خونی، انواع تالاسمی‌ها، کم‌خونی‌همولیتیک، بیماری سیستیک فیبروزیس، بعضی از اختلالات کبدی، بعضی از عفونت‌ها و... ایجاد می‌شوند. تنگی مجرای کیسه‌صفرا نیز می‌تواند باعث ایجاد عفونت و سنگ‌های پیگمانته شود. درواقع بعضی از باکتری‌هایی که بر اثر عفونت در مجرا رشد می‌کنند با مصرف و تجزیه محتویات کیسه‌صفرا باعث ایجاد سنگ می‌شوند. سنگ‌های پیگمانته برخلاف سنگ‌های کلسترولی که شفاف هستند، رنگ قهوه‌ای یا مشکی دارند. این سنگ‌ها خودشان بیماری محسوب نمی‌شوند بلکه می‌توانند به‌عنوان یک عارضه به دنبال یک بیماری ایجاد شوند.
: سنگ کیسه‌صفرا چه علائمی دارد؟
سنگ‌های کیسه‌صفرا ممکن است به صورت سنگریزه یا سنگ‌هایی در اندازه چند میلی‌متر تا حتی بالای 5 سانتی‌متر باشند. بعضی از سنگ‌ها کاملا بی‌علامت هستند و به درمان نیاز ندارند اما گاهی سنگ‌ها در مجرا یا دهانه کیسه‌صفرا گیر می‌کنند و علامت‌دار می‌شوند. دردهای ناشی از اختلالات کیسه‌صفرا، به‌خصوص سنگ، به صورت حاد شروع می‌شوند. معمولا فرد بعد از خوردن غذاهای چرب یا بعد از روزه‌داری دچار درد می‌شود. همچنین دردها اغلب شبانه هستند و 2 تا 3 ساعت بعد از دراز کشیدن آغاز می‌شوند. برای مثال ممکن است فرد ساعت 10 شب به رختخواب رفته باشد و ناگهان
2 ساعت بعد با دردی شدید در سمت راست بالای شکم و زیر دنده‌ها از خواب بیدار شود. درد ممکن است به شانه راست یا ناحیه بین 2 کتف نیز انتشار پیدا کند. علاوه بر این، احتمال دارد با تهوع و استفراغ همراه شود.
درد کیسه‌صفرا که به آن کولیک صفراوی یا
درد صفراوی گفته می‌شود، معمولا 30 دقیقه تا 5 ساعت طول می‌کشد. این درد به قدری است که فرد را مجبور می‌کند به بیمارستان مراجعه کند. وجود علائمی مانند تب، زردی، کم‌خونی، خونریزی، پررنگ شدن ادرار، بی‌رنگی مدفوع و... نیز می‌تواند خبر از عارضه‌دار شدن سنگ کیسه‌صفرا یا وجود بیماری‌های دیگر بدهد.
: آیا احساس نفخ یا پری سر دل پس از غذا خوردن هم می‌تواند نشانه اختلال و سنگ در کیسه‌صفرا باشد؟
احساس پری سر دل، نفخ، آروغ زدن، باد شکم و... را نباید با علائم سنگ‌های صفراوی اشتباه گرفت. حتی اگر فرد این علائم را داشته باشد و در سونوگرافی از کیسه‌صفرایش سنگ یا سنگریزه پیدا شود، نمی‌توان گفت کولیک صفراوی دارد. دردهای صفراوی ناگهانی هستند و معمولا بعد از خوردن غذای چرب یا روزه‌داری ایجاد می‌شوند. این درد حتما بین 30 دقیقه تا 5 ساعت به‌طور شدید و مداوم باقی می‌ماند.
: کدام یک از سنگ‌های کیسه‌صفرا نیاز به جراحی پیدا می‌کنند؟
اگر درد ناشی از سنگ کیسه‌صفرا بیش از 5ساعت طول بکشد یا همراه با تب باشد باید به عارضه‌دار شدن سنگ شک کرد. گاهی سنگ‌ها در محلی که گیر می‌کنند باعث ایجاد عفونت می‌شوند. این عفونت که «کوله سیستیت» نام دارد از اورژانس‌های پزشکی است و باید ظرف 72 ساعت تحت‌عمل جراحی قرار بگیرد. گاهی نیز سنگ در مجرا گیر می‌کند و باعث عفونت مجاری می‌شود که این مورد نیز اورژانس است و باید ظرف 72-48 ساعت جراحی شود، اما اگر عارضه ایجاد نشود، درد بعد از چند ساعت خود به خود تمام خواهد شد، حتی اگر درمانی انجام نگیرد. در این وضعیت ممکن است درد در روزها، هفته‌ها یا ماه‌های بعد تکرار شود و نیاز به درمان پیدا کند. به‌طور کلی، اگر درد طوری باشد که زندگی را مختل کند، فرد باید تحت‌جراحی قرار بگیرد. در این جراحی معمولا کیسه‌صفرا را به روش لاپاروسکوپی یا روش‌های باز از بدن خارج می‌کنند.
: برداشتن کیسه‌صفرا مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند؟
برداشتن کیسه‌صفرا در اغلب موارد هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و بیمار طی چند روز بعد از جراحی به زندگی عادی برمی‌گردد. بعد از برداشتن کیسه‌صفرا، مجرای مشترک کبدی هنوز پابرجاست و ترشحات از آن عبور می‌کنند. کیسه‌صفرا درواقع فقط یک محل برای ذخیره این ترشحات است و حجم ورود ترشحات را کنترل می‌کند. پس از برداشتن کیسه‌صفرا عمدتا علائم و دردهای بیمار برطرف می‌شوند، اما در صورت بازگشت علائم، به احتمال زیاد کیسه‌صفرا از ابتدا علت این دردها نبوده است. برای مثال ممکن است فرد مشکل معده یا اختلال در دریچه مجرای مشترک کبد یا روده تحریک‌پذیر داشته باشد و در سونوگرافی به‌طور اتفاقی سنگ کیسه‌صفرا پیدا کند. در این صورت اگر درد به اشتباه به سنگ نسبت داده شود، بعد از برداشتن کیسه‌صفرا هم علائم بیمار برطرف نمی‌شود، اما درکل، خارج کردن کیسه‌صفرا عوارضی برای فرد ندارد. فقط ممکن است بعد از خوردن غذاهای خیلی چرب دچار مقداری نفخ و احساس پری سر دل شود زیرا کیسه‌صفرا به هضم غذاهای چرب کمک می‌کند.
8 عامل موثر بر سنگ‌های کلسترولی
1. مصرف غذاهای چرب: در روز حدود 500 تا 600 سی‌سی مایع از کیسه‌صفرا ترشح می‌شود که نزدیک به 20 درصد از آن را فسفولیپیدها و کلسترول‌ها تشکیل میدهند. میزان کلسترول در این مایع تقریبا 4 درصد است. حال اگر فرد غذای خیلی چربی مصرف کند، محتوای کلسترول در ترشحات کیسه‌صفرا از 4 درصد بیشتر می‌شود و این موضوع فرد را مستعد تشکیل سنگ می‌کند.
2. سن: این سنگ‌ها در افراد بالای 50 سال شایع‌تر هستند و در جوانان کمتر دیده می‌شوند.
3. اختلالات دریچه مجرای مشترک کبدی: اگر این دریچه به هر دلیل طولانی‌مدت بسته بماند، ترشحات پشت آن جمع می‌شوند و شرایط را مستعد تشکیل سنگ می‌کنند. روزه‌داری و گرسنگی‌های طولانی‌مدت از جمله عواملی هستند که می‌توانند این خطر را تشدید کنند زیرا وقتی فرد غذا نمی‌خورد، مجرای مشترک کبدی مایع کیسه‌صفرا را به روده نمی‌ریزد و دریچه آننآن برای مدت طولانی بسته می‌ماند.
4. چاقی: افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر دچار سنگ کیسه‌صفرا می‌شوند.
5. کاهش وزن شدید: رژیم‌های لاغری شدید و بی‌رویه (بیش از 5/2-2 کیلوگرم کاهش وزن در هفته) فرد را مستعد ایجاد سنگ کیسه‌صفرا می‌کند.
6. بارداری: احتمال بروز سنگ کیسه‌صفرا در دوران بارداری بالاتر می‌رود.
7. استفاده از قرص‌های ضدبارداری: از آنجا که این قرص‌ها حرکات عضلات دیواره مجرای مشترک کبدی را کند می‌کنند باعث ماندگاری طولانی‌تر ترشحات کیسه‌صفرا در مجرا می‌شوند. درنتیجه شرایط را برای ایجاد سنگ فراهم می‌کنند.
8. داروها: مصرف بعضی از داروها مثل فنوفیبرات‌ها که برای کاهش تری‌گلیسرید تجویز می‌شوند هم می‌تواند خطر بروز سنگ صفراوی را افزایش دهد.
ستاره محمد
هفته نامه سلامت